Terugkerende depressie wetenschappelijk verklaard

Mijn depressie is terug

De één heeft last van coronakilo’s, ik van corona-depressie. Door de coronamaatregelen is mijn depressie namelijk teruggekeerd. In mijn vorige blog heb ik geschreven hoe ik die recidivering van mijn depressie – zoals dat zo prachtig heet – herkende en te lijf ga. Nu vertel ik wat ik gelezen heb over hoe het in onze hersenen werkt waardoor een depressie kan terugkomen als donderslag bij heldere hemel. Ik ben blij met deze kennis en hoop dat jij ook je voordeel ermee kunt doen.

Moeite met aanleren beloningen

Uit eerder onderzoek blijkt dat zowel het ervaren als het leren van beloning verstoord is bij depressie. Het onderzoek dat ik met je ga bespreken, laat zien dat zelfs na herstel van een depressie, die verstoringen blijven bestaan. Dat maakt je kwetsbaar voor een terugval in een depressie.

Recentelijk is bij proefpersonen onderzocht hoe het zit met hun beloningssysteem. In dit onderzoek is verzocht aan zowel gezonde personen als aan personen die waren hersteld van een depressie om beloningstaken uit te voeren. Tijdens het uitvoeren van de beloningstaken werd hun hersenactiviteit gemeten. Wat bleek? Bij mensen die waren hersteld van een depressie, was er minder activatie in het ventrale tegmentale hersengebied. Zoals altijd heb ik een plaatje voor je zodat je kunt zien welk gebied in je hersenen uit balans is als je depressief raakt. In het plaatje heet het gebied VTA wat staat voor het Engelse woord ventral tegmental area.

VTA

Waarom is dat vervelend voor je als de VTA niet goed zijn werking doet? Welnu, dit gebied zorgt ervoor dat je leert van je beloningen, dus van positieve ervaringen. Als je minder activiteit hebt in dit deel van je hersenen, houdt dit in dat je meer moeite hebt met het leren door beloning. En dat is nog niet alles waaraan het kan schorten als je eenmaal een depressie hebt gehad, toont het onderzoek aan.

Focus op negatieve gebeurtenissen

Tegelijkertijd laat het onderzoek namelijk zien, dat de proefpersonen die hersteld zijn van een depressie tijdens het uitvoeren van taken overmatige activatie hadden in het gebied dat luistert naar de naam ‘Habenula’. Natuurlijk heb ik ook van dit gebied een verhelderende afbeelding.

Habenula

De Habenula in je hersenen regelt de focus die je hebt op negatieve ervaringen. Als dit gebied overmatig actief is, duidt dit erop dat je een vergrote gerichtheid hebt op vervelende ervaringen waardoor je vatbaarder bent om een stressreactie te krijgen. “Niet leuk dus“, zo slaat mijn overmatig actieve en somber gestemde Habenula momenteel dit inzicht op.

Om het beeld compleet te maken, blijkt uit het onderzoek dat bij mensen die zijn hersteld van een depressie de connectie tussen de VTA en de Habenula eveneens verstoord is. Door dit alles, ligt een terugval op de loer. Immers, als je eenmaal een depressie hebt gehad, ben je minder vatbaar voor positieve gebeurtenissen én heb je meer aandacht voor negatieve gebeurtenissen. Wel goed om te weten dat dit zo werkt, want alleen al het me hiervan bewust zijn, maakt dat ik erop ga letten in mijn dagelijks leven. Als ik het onthoud dan hè want de conclusie van het onderzoek is ietwat neerslachtig waar het mijn leerprestaties aangaat.

Minder leren van gebeurtenissen

De samenvatting van het onderzoek verwoordt naar mijn mening perfect de onderzoeksconclusie, dus ik ga deze letterlijk overnemen: “Normaal gesproken leren mensen van ervaringen van gebeurtenissen en passen ze hun gedrag daarop aan om zo het gevoel van beloning te maximaliseren (door inspanning te leveren voor positieve gebeurtenissen) en negatief gevoel te minimaliseren (door het vermijden van negatieve gebeurtenissen). Verstoringen in dit leren lijken een belangrijke rol te spelen in depressie en in kwetsbaarheid voor terugval. Afwijkingen in activatie van en connectiviteit binnen het VTA-Habenula circuit kan ervoor zorgen dat het leren van nieuw gedrag en daarmee veerkracht tegen depressie en terugval verminderd is.”

Wat betekent dit in de behandeling van depressie?

Fantastisch dat we dit weten. Maar hoe gaan we van deze onderzoeksconclusie leren? Want aan het leren van gebeurtenissen schort het bij ons toch? Het onderzoeksrapport zelf licht slechts een algemeen tipje van de sluier wat je kunt doen om je depressie te behandelen en dat luidt: volg specifieke trainingen gericht op het leren van belonende en negatieve gebeurtenissen om veerkracht tegen terugval te vergroten. Tja, of ik daarmee nu echt iets kan? Ik ga in ieder geval proberen mijn therapie bij de specialistische GGZ te herstarten. “Dat gaat vast maanden duren”, roept mijn pessimistische Habenula me toe. Enigszins zwakjes wijst mijn optimistische VTA me op iets moois. Ik besluit dit mooie eigenhandig uit te vergroten en zie haar dan in volle glorie: de zon die stralend mijn depressie doet verdampen.

Bronnen:

Nesda (2020)

Samenvatting proefschrift Geugies. H. (2020). Kwetsbaarheid voor terugval en voorspelling van non-respons op behandeling bij depressie onderzocht (UMCG)

Aanbevolen boek:

Dit boek legt de verborgen psychische mechanismen van depressie bloot. Het laat zien hoe je weerbaarder kunt worden bij de tegenslagen van het leven en helpt je de tot wanhoop leidende denkpatronen te doorbreken. Het bevat geleide meditaties die je tevens kunt downloaden. Klik hier voor een inkijkexemplaar.

Mindfulness en bevrijding van depressie
5 1 vote
Artikel waardering
Subscribe
Abonneren op
guest

2 Reacties
oudste
nieuwste meest gestemd
Inline Feedbacks
View all comments
Anne Mijne
Anne Mijne
3 jaren geleden

Hallo hier Anne Mijne, Ik ben zeer geïnteresseerd in het functioneren van het brein. En heb mijn vak daarvan gemaakt.Het boek heb ik niet gelezen, maar het eerste wat bij mij naar boven komt: waarom die centra meer en minder actief zijn. Ik denk dat de dopamine en serotonine spiegels veel te laag zijn. Als je mij je e-mailadres stuurt kan ik je een test in laten vullen en dan weet je nav je antwoorden op de vragen, (en wij komen er samen uit dat je de test wil doen) hoe je scoort op de neurotransmitters Dopamine, Serotonine, Gaba en… Lees verder »