Hoe kun je omgaan met vijandig gedrag?

Dat je niet direct kunt verklaren?

Ik kom dit dagelijks tegen. Van mijn eigen kinderen nog wel. Jammer genoeg :-(. Dat ik denk: “Waar komt dít nu weer opeens vandaan?” En het ontregelt me behoorlijk kan ik je zeggen. Tijd om daar iets aan te doen. Want drieënhalfjaar nadat ik afscheid heb genomen van mijn ex en tweeënhalfjaar nadat ik afscheid heb genomen van mijn baan, mag ik én herstellen van het UWV én ontvang ik huishoudelijke hulp van de gemeente.

Sinds kort kan ik eindelijk mijn gedachten weer horen, mijn lichaam weer voelen en mijn emoties weer enigszins controleren. Een ideale uitgangspositie om mijn – eveneens – drieënhalfjaar langgekoesterde wens in vervulling te laten gaan, want drieënhalfjaar geleden startte het vijandige gedrag van mijn kinderen.

Het is dan ook mijn langgekoesterde wens om de relatie met mijn kinderen te herstellen en naar een hoger plan te tillen. Hoe ik dat ga doen? Daar gaat deze blog over. En de mantra die ik vandaag bij de yoga kreeg, gaat me hierbij eveneens helpen. Kijk maar ff.

Breng het vijandige gedrag in kaart

Allereerst breng ik het vijandige gedrag van mijn kinderen in kaart. Zoals je ziet, is het tussenkopje wat breder geformuleerd dan alleen het vijandige gedrag van kinderen. Want iets vertelt me dat wat ik ga schrijven ook van toepassing is op ander vijandig gedrag. Ik ben zó benieuwd wat het is, dus snel verder schrijven dan maar :-).

In mijn geval ervaar ik dus vijandig gedrag van mijn bloedjes van kinderen. Mijn oudste is uitermate kritisch naar me. Tevens is ze veelal onvriendelijk tegen me. Mijn jongste is weliswaar minder kritisch en onvriendelijk, want zij is mijn benjamin en is nog nét in het voorstadium van puberen. Daarbij komt dat ze van nature een vrolijk kind is. Maar toch, ook zij heeft – vooral als ze bij haar vader is geweest – geregeld de neiging zich ogenschijnlijk nodeloos kritisch en onvriendelijk naar me op te stellen.

Mijn middelste dochter is een geval apart. Zij gedraagt zich buitengewoon respectloos naar me. Ik kan niet eens voorbeelden noemen, want ik word koud van binnen als ik eraan denk. Het strekt in ieder geval verder dan het me aanspreken met ‘moeder’ voorafgegaan door drie letters waarbij ik verklap dat de eerste een ‘K’ is en de laatste een ‘T’. Zo stap 1, het in kaart brengen van het huidige vijandige gedrag is voltooid. Op naar de volgende stap: in kaart brengen hoe het vijandige gedrag zich heeft ontwikkeld.

Kijk naar de ontwikkeling in het vijandige gedrag

Ik heb me jarenlang afgevraagd waar dit negatieve gedrag van mijn kinderen jegens mij vandaan komt. Eerst dacht ik dat het kwam door het gebrek aan aandacht van hun vader als ze bij hem zijn. En ik heb ook vaak gedacht dat het komt omdat ik een burn-out heb en ze dit stom vinden en mij kwalijk nemen.

Twee weken geleden las ik echter iets wat mij schokte en op andere gedachten bracht. Het was een artikel over ouderverstoting of eigenlijk ouderverstotingssyndroom. Ik had er weleens van gehoord maar ik dacht dat het inhield dat kinderen hun eigen vader of moeder niet meer willen zien. Dat is inderdaad ook een vorm van ouderverstoting, de ergste vorm wel te verstaan, zeg maar het laatste stadium. En ik wens dit niemand toe. ‘Gelukkig’ zijn er twee stadia die hieraan voorafgaan. Ik zeg gelukkig, want ik hoop te kunnen zeggen dat in de twee voorafgaande stadia het tij nog te keren is. Of dit echt zo is, ga ik met je uitzoeken, ik vind het best spannend. Ik zie overigens een overeenkomst met vijandig gedrag in zijn algemeenheid, want daar is vaak ook een ontwikkeling in. Ernstig vijandig gedrag is er meestal niet ineens.

Vijandig gedrag bouwt zich vaak op van mild naar ernstig

Het eerste stadium is wat je een milde vorm van vijandig gedrag zou kunnen noemen, zo lees ik in het artikel. In het geval van mijn kinderen – waarbij zoals ik het nu inschat sprake is van ouderverstoting – gedragen mijn kinderen zich kritisch en onvriendelijk. In bredere zin zou dit ook een collega kunnen zijn, liefdespartner, vriend(in), (schoon)moeder en ga zo maar door.

Het tweede stadium van vijandig gedrag is wat kunt betitelen als een matige vorm van vijandig gedrag. Bij mij gedraagt één van mijn dochter zich respectloos naar mij. Bij liefdespartners kan dit ook voorkomen. Een vriendin liet zich laatst ontvallen dat dit bij haar verdrietig genoeg het geval is. Haar echtgenoot gedraagt zich respectloos naar haar. Natuurlijk maakt mij dit plaatsvervangend woedend, net zoals ik steeds kook van binnen als mijn dochter zich respectloos naar mij gedraagt. Gelukkig hebben we het laatste stadium (nog) niet bereikt. Want hoe je het ook wendt of keert, dáár wil je niet geraken. Althans, ik niet met mijn kinderen. Mijn vriendin bereikt zo langzamerhand het punt dat ze hoopt dat haar echtgenoot haar niet meer wil zien en uit zichzelf vertrekt.

De hamvraag is: is mild en matig vijandig gedrag te keren? En zo ja, hoe? Voordat ik dit verder ga uitzoeken, ga ik eerst in op de mogelijke oorzaak van het vijandige gedrag.

Zoek uit wat de oorzaak is van het vijandige gedrag

Zoals ik lees in het artikel over ouderverstoting, wordt er door één van de ouders extreem negatief gesproken over de andere ouder. Kinderen kunnen zich hier zo verward en onveilig door voelen, dat ze de kant kiezen van de ouder voor wie ze het meest vrezen. Ik heb je weleens verteld dat de vader van mijn kinderen een narcistische persoonlijkheid heeft en helaas uit hij zijn narcistische boosheid niet alleen naar mij maar ook naar onze kinderen. Dus, ja, ze hebben wel iets te vrezen mijn kinderen: een boze vader, terwijl hun moeder toch wel voor hen blijft zorgen. Want dat is wat ik doe, ik blijf zo goed mogelijk voor hen zorgen. Jammer genoeg voor mij, keren mijn kinderen zich tegen mij, in plaats van dat ze doen wat ik inmiddels doe wanneer mijn ex weer eens boos is. Dit snap ik dondersgoed, want a. ze hebben niet door wat er gebeurt en b. ze wonen voor de helft van de tijd bij hem.

Tja, ik zei toch dat deze blog breder is te interpreteren? Nou, ik loop ff vast hier :-(. Wacht, ik ben eruit, want de overeenkomst die ik zie is dat vijandig gedrag over het algemeen een oorzaak kent. In het geval van mijn vriendin heeft het dezelfde oorzaak als bij mij: een boze narcistische man. Echter, het zou ook kunnen dat je zelf iets hebt gedaan waardoor je het vijandige gedrag hebt uitgelokt. Oeps, laat ik dat even onderzoeken.

Onderzoek in hoeverre je eigen gedrag vijandigheid kan hebben opgewekt

Heb ik iets gedaan naar mijn kinderen waardoor ze zo boos tegen me doen? Ik pak weleens hun telefoon af, dan begrijp ik het dat ze boos doen. Maar ze blijven ook onvriendelijk doen als ik hun eten heb gemaakt, hippe kleding voor ze heb gekocht en ze naar hun clubjes heb gebracht. Ik heb ze het daarom maar gevraagd. Ik ben met ze gaan zitten en heb ze vier vragen gesteld.

• Wat vind je niet goed gaan thuis?
• Wat vind je goed gaan thuis?
• Welk van de dingen die niet goed gaan thuis wil je het liefst veranderen?
• Wat is jouw bijdrage hieraan?

Nou, ze vonden nogal veel niet goed gaan. Zo blijk ik te zeuren, maak ik geluid (!), vind ik ze vaak brutaal en laat ik ze veel te kort op hun telefoon. Dit klopt inderdaad, ze hebben een scherp inzicht mijn meiden. Ze vinden daarentegen wel goed gaan dat ik ze help en dat ik voor ze zorg.

Poeh, daar kom ik toch nog nét mee weg. Het goede nieuws is dat ze alle drie iets willen aanpakken en hier ook moeite voor willen doen. Mijn oudste wil dat ik sneller dingen voor haar regel. Zij zal op haar beurt dingen duidelijk en netjes vragen. Mijn middelste wil dat het avondeten leuk en lekker is. Ze heeft beloofd niet te zeuren tijdens het eten en lekkere recepten te zoeken om te maken. En tot slot mijn jongste: zij wil niet meer dat ik haar buiten zet als ze zich brutaal gedraagt. Wat ze hiervoor zal doen is: niet meer door me heen praten als ik bezig ben met – voornamelijk – dingen voor hen te regelen. Daarnaast doe ik zelf natuurlijk ook een aantal dingen om het tij te keren. Met positief resultaat.

Verander van strategie

Dingen die voorheen niet werkten, zoals het weghalen van een sportactiviteit, die laat ik achterwege. Ook ben ik zuiniger geworden met het afpakken van hun telefoon. Naast het stoppen met dingen, ben ik gestart met dingen.

Zo ben ik gestart met het negeren van negatief gedrag. Dat helpt wonderbaarlijk goed. Natuurlijk ben ik ook de dingen gaan aanpakken waarvan mijn meiden in bovenstaand gesprek aangaven dat ze dit het belangrijkst vinden om te veranderen.

Als mijn dochter duidelijk en netjes iets vraagt te doen voor haar, heb ik dat in een oogwenk geregeld. Mijn middelste dochter krijgt twee keer per week eten dat ze superlekker vindt. Laat ik het erop houden dat dit een beetje helpt. Maar zij zit dan ook in stadium twee van vijandigheid naar mij. Maar de aanhouder wint. Want afgelopen week heeft ze een keer níet gezeurd tijdens het eten. De vlag kon uit. Wat betreft mijn jongste: als ik vanuit mijn ooghoeken zie dat ze eigenlijk iets wil vragen, maar zich aan onze afspraak houdt om me niet te storen, geef ik haar bij eerste gelegenheid de kans haar vragen te stellen. Vaak zijn dit belangrijke dingen zoals: “mag ik op mijn telefoon?”

De belangrijkste verandering die ik toepas is het volgende. Ik ben gestopt met het persoonlijk nemen van het onvriendelijke en respectloze gedrag van mijn kinderen. Het heeft namelijk niets met mij te maken. Evenmin neem ik het ze kwalijk. Ze zijn namelijk zelf slachtoffer. Wel geef ik ze mijn grenzen aan, terwijl ik ze tegelijkertijd overlaad met mijn goede zorg voor hen. Want dát vinden ze fijn. En ik ook. Of dit alles genoeg gaat helpen, zal de tijd me leren. Ik blijf intussen vertrouwen in een goede afloop. Nu ga ik weer voor mezelf zorgen. Voor mijn innerlijke zelf, want die snakt naar koffie ;-).