Ben je wel eens uit balans?
Ken je dat? Dat je hoofd een puinzooi is met uitsluitend warrige gedachten? Dat je je maar niet kunt motiveren iets te doen, hoe hard je ook je best ervoor doet? Dan is de kans groot dat de neurotransmitter dopamine in je hersenen uit balans is. Ik zeg expres uit balans en niet dat je een tekort hebt aan dopamine in dit geval. Het is namelijk goed mogelijk dat je weliswaar in een bepaald gedeelte van je hersenen een tekort aan dopamine hebt, maar tegelijkertijd een overschot in een ander gewichtig deel van je hersenen. Het gevolg van deze disbalans is, dat je je niet kunt concentreren op noch kunt motiveren tot een activiteit, een slechte combinatie.
Over dit principe heb ik geschreven in mijn blog ‘dopamine in balans‘. Ik deed dit aan de hand van nogal bijzonder onderzoek dat hiertoe is uitgevoerd. Mijn blog eindigde met de opmerking dat ik graag een brug zou bouwen van het ene deel van mijn hersenen naar het andere, zodat mijn dopamine constant in balans is en dientengevolge ik ook. Recentelijk vroeg een oplettende lezer me of ik die brug al heb weten te bouwen. Zucht, niet dus, maar met jou erbij wil ik wel een poging doen. Voordat we aan de slag gaan met ons bouwproject, geef ik je eerst een korte terugblik op dat balans verhaal en de bijbehorende hersenen.
Onevenwichtige verdeling van dopamine in je hersenen
Ik ga je even een paar dingen zeggen over onze hersenen en waar het bij ADHD nogal eens mis gaat. Als je denkt: “Ik weet dat allemaal wel”, kun je direct door naar de vijfde alinea, waar het verder gaat over het herstel van die dopamine balans, dat scheelt je weer wat gelees. Okay, voor degenen die toch wat willen weten over hersenfuncties, het volgende. De voorhersenen houden zich bezig met het in actie komen en met concentratie en aandacht , terwijl de lager gelegen hersenen de gevoeligheid voor beloning regelen. Ik doe een plaatje erbij voor je zodat je de gebieden kunt lokaliseren. Het gaat om de frontal lobe en de basal ganglia.
Wat ik in mijn blog ‘dopamine in balans’ schrijf, is dat in de voorhersenen van mensen met ADHD van nature meestal te weinig dopamine beschikbaar is en in de lager gelegen hersenen vaak juist weer teveel dopamine zit. Gevolg hiervan is dat mensen met ADHD veelal niet in actie kunnen komen en dat ze tegelijkertijd ongevoelig zijn voor beloning. Die beide zaken versterken elkaar, bedenk ik me, want als ik een goede beloning in het vooruit kan stellen, kan ik me daarmee motiveren om een actie af te maken.
Hoe krijg je de juiste hoeveelheid dopamine in je hersenen?
ik heb een pauze ingelast en een roos geplant in mijn tuin. Hier zie je hem, hij heeft nog geen bloemen, maar de bedoeling is dat hij rode rozen krijgt. Romantisch he :-).
Kijkend naar mijn rozenplant, krijg ik spontaan een fantastische ingeving die het antwoord geeft op hoe we een dopamine-brug kunnen bouwen tussen die beide hersengebieden. Zoals je kunt zien op de foto, wordt de rozenplant ondersteund door stokken én een spandraad om recht te kunnen groeien. De plant is namelijk nog niet sterk genoeg om zelfstandig te staan, vandaar dat ik hem hulp heb gegeven van buitenaf. Dit principe ga ik toepassen op de dopamine in mijn hersenen. Omdat mijn dopamine duidelijk uit balans is vandaag, ga ik van buitenaf die balans creëren. Om te beginnen, ga ik rust in de tent brengen.
1. Laat je niet afleiden
Zojuist heb ik mijn telefoon voor mezelf ‘verstopt’, Dat heb ik gedaan door hem te begraven In zo’n tissuebox, zodat ie uit het zicht is. Ik kan nu natuurlijk geen foto ervan maken, dus ik hoop dat je jouw levendige fantasie kunt gebruiken om dit te concretiseren. Ik ga ook naar het toilet en thee halen, ogenblik. Verhuis ik direct de vieze glazen van mijn bureau naar de vaatwasser.
Daar ben ik weer. Dat was wel beetje gevaarlijk wat ik deed, want ik was bijna het toilet gaan schoonmaken, nieuwe thee aan het zetten en de vaatwasser aan het inruimen, maar ik ben veilig terug met een bruisend mineraalwater – bij gebrek aan thee – en ik zit aan een opgeruimd bureau. Het enige wat me nog kan afleiden, is mijn achtertuin, mijn uitzicht van vandaag. Uit voorzorg doe ik de luxaflex naar beneden.
Eindelijk heb ik mezelf geïnstalleerd achter mijn laptop, met oordopjes in. De buurtkinderen maakten me net iets teveel lawaai. Okey, dit waren mijn acties om mijn concentratie te vergroten. De volgende stap is het vinden van een passende beloning zodat ik in actie kan komen.
2. Stel een fijne beloning in het vooruitzicht
Het klinkt wellicht simpel wat ik met je test, desalniettemin denk ik dat het je kan helpen. Waar de disbalans aan dopamine ons dwarsboomt in onze hersenen, moeten we zelf iets ondernemen en dat doe ik weloverwogen. Ik denk echt erover na en voel wat het bij me doet. Voor mij wordt de beloning dat ik een afgerond verhaal heb gemaakt straks. Dat geeft me altijd een goed gevoel. Van dat goede gevoel ga ik vervolgens in mijn tuin genieten van de zon met wat lekkers te eten en te drinken. Daarna ga ik wandelen en muziek maken. Zie hier, wat een beloningen. Het enige wat ik hiervoor hoef te doen, is deze blog af te schrijven. En nu ik mijn aandacht kan vasthouden, heb ik daarin lol. Ik voel dat mijn dopamine zich aan het normaliseren is.
Voor jouw informatie, het is niet zo dat ik de hele tijd soepeltjes aan het typen ben momenteel. Ik heb een paar keer de neiging weten te onderdrukken om mijn telefoon ‘op te graven’ en het beeldscherm van mijn laptop schoon te vegen want er zitten paar vlekjes op die me storen. Dit zijn echter afleidingsmanoeuvres van mijn brein weet ik. Ik wil mijn doel behalen. Daarom ga ik onverstoorbaar verder met schrijven. Wat ik nog met je wil delen, zijn enkele zaken die ik dagelijks toepas om mezelf te faciliteren het een en ander voor elkaar te krijgen. Dit zijn allemaal dingen die ik van buitenaf aanbreng, net zoals ik mijn rozenplant een extern steuntje in de rug geef. Zo stel ik prioriteiten.
3. Breng focus aan
Elke avond noteer ik in mijn telefoon vijf dingen die ik gedaan wil hebben de volgende dag. Hoe druk of rustig ik het ook heb, ik noteer maximaal vijf punten. De ene keer heb ik eigenlijk meer te doen, maar door het te noteren, besef ik dat het misschien te veel is wat ik in mijn hoofd had. Als ik toch meer doe op die dag, is het meegenomen. Lukt het me echter niet, dan heb ik daarmee eerder vrede. Ook op dagen dat ik vrijwel niets hoef, benoem ik vijf punten, zodat ik me bewust ben van mijn activiteiten. Op rustige dagen prijkt bijvoorbeeld op mijn lijstje dat ik ga ontspannen. De vijf punten geven richting aan mijn dag. Een ander ding dat ik doe, is zorgen voor een opstart van mijn activiteiten.
4. Initieer
Taken die me moeite kosten, initieer ik met mijn lekkerste eet- en drinkmoment van de dag. Dit is al een beloning voor me, maar dan vooraf. Even de foto voor je opzoeken, ik had hem al een keer voor je gemaakt, kijk daar is ie al. Vandaag had ik meer fruit, maar het gaat om het idee. Mooi he, het lijkt wel een restaurant hier.
Terwijl ik mijn latte macchiato drink en van mijn fruitsalade smikkel, begin ik met mijn activiteiten. Als ik eenmaal ben gestart, is de kans groter dat ik de klus voltooi. Voor mij werkt dit motiverend. Daarnaast zorg ik voor vaste gewoonten.
5. Creëer een basisstructuur
Mij helpt het als ik bepaalde dingen op de automatische piloot doe. Dan hoef ik niet erover na te denken en dan kom ik vanzelf in actie De structuur hoeft niet heel strak te zijn. Ik heb onder andere baat bij mijn drie eetmomenten op een dag, momenten waarop ik iets gezonds heb voorbereid voor mezelf. In mijn geval is eten opwarmen dat mijn hulp heeft bereid ook voorbereiden. Doordat ik dit opschrijf, realiseer ik me, eten is erg belangrijk voor me :-). Maar ik heb ook andere vaste gewoonten. Dit zijn simpele dingen die me houvast geven. Meer over deze vaste gewoonten vind je in de blog ‘het belang van structuur bij AD(H)D en burn-out’.
Zoals ik zojuist al schreef, voedsel is mijn motor. Vandaar dat ik voeding tevens inzet als brandstof voor mijn hersenen. Hiervan zie ik niet heel hard het resultaat, maar wat ik erover gelezen heb, bekrachtigt voor mij de gunstige werking ervan voor mijn hersenen.
6. Let op je voeding
Als je medicatie gebruikt en het helpt je, dan is dat prachtig. Ik ben zelf met medicatie gestopt omdat ik last had van nadelige bijwerkingen. Daarom ben ik extra op mijn voeding gaan letten. Waarbij ik veel baat heb, is het drinken van kefir en het innemen van voedingssupplementen. Ik heb de indruk dat sinds ik beter op mijn voeding let – vooral op het beperken van mijn suikerinname – ik meer in balans ben. Tot slot, mijn stokpaardje.
7. Beweeg
Kom in beweging. Al is het maar het slenteren van een blokje om je huis of het doen van wat stretchoefeningen voor de spiegel. Het hoeft geen sportactiviteit te zijn, het gaat erom dat je beweegt. Hierdoor baant de dopamine zich een weg door je hersenen zodat er voldoende dopamine komt in je voorhersenen en dat er niet te veel maar ook niet te weinig dopamine zit in je lager gelegen hersenen. Ik raak iedere keer in balans van een wandeling in de natuur. Daarom doe ik dat het liefst elke dag. En niet omdat het moet, maar omdat het mag 😉.
Aanbevolen boek
In Opgeruimd leven zet Eva Brumagne je op weg om rust en balans in je leven te scheppen. En dat kan alleen als je keuzes maakt en je goed organiseert. Met praktische oefeningen, verfrissende inzichten en handige tips moedigt Eva je aan om na te gaan wat wezenlijk is voor jou en je tijd in te vullen zoals jij het wilt. Klik hier voor een inkijkexemplaar en bereik orde in je huis, op je werk en in je hoofd!
Hoi, Als ik het goed heb heeft ook een van je kinderen AD(H)D. Pass je daar de balans-tips ook bij toe? Ik herken heel erg mijn 12jarige in je verhaal maar hem uitdagen om tablet te verstoppen, bewegen etc is nog een hele uitdaging. Hoe pak jij dat aan?
Beste Elza,
Wat een mooie vraag stel je daar. Ik had de blog niet geschreven met mijn dochter in het achterhoofd maar je zet me aan het denken om dit – aangepast – toe te passen
bij haar (sporten doet ze normaliter wel drie keer per week en daarbij heeft ze zichtbaar baat). Ik ga me daarin verdiepen en kom erop terug wellicht in een aparte blog erover. Wat je op dit moment wellicht kan helpen, is een blog die ik eerder schreef over opvoeden van pittige kinderen: https://zaraslife.com/opvoeden-van-pittige-kinderen-met-of-zonder-adhd/
Veel succes